İstanbul’da Depreme Dayanıksız Binalar için Dört Aşamalı Kentsel Dönüşüm Süreci

1. Tespit Başvurusu: Sürecin İlk Adımı

Kentsel dönüşüm süreci, yapı maliklerinin veya kanuni temsilcilerinin riskli yapı tespiti için başvuruda bulunmasıyla başlıyor. Başvurular, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş lisanslı kurumlar aracılığıyla gerçekleştiriliyor. Malikler, bu işlemi kolaylıkla e-Devlet platformu veya Bakanlığın resmi web sitesi (https://kentseldonusum.csb.gov.tr) üzerinden yapabiliyor. Başvuru aşamasında, yapının riskli olup olmadığının belirlenmesi için gerekli belgeler toplanıyor ve lisanslı kuruluşlar tarafından detaylı bir inceleme başlatılıyor. Bu adım, sürecin hızlı ve doğru bir şekilde ilerlemesi için kritik öneme sahip.

2. Risk Tespiti: Teknik Değerlendirme ve İtiraz Süreci

Başvurunun ardından, lisanslı kurumlar tarafından hazırlanan risk tespit raporu ilgili mercilere iletiliyor. İstanbul gibi büyükşehirlerde bu raporlar ilçe belediyelerine, diğer illerde ise Kentsel Dönüşüm Müdürlüklerine gönderiliyor.

Raporun onaylanmasıyla, riskli olduğu tespit edilen yapının tapu kaydına “riskli yapı” şerhi işleniyor ve maliklere resmi tebligat yapılıyor. Malikler, bu karara karşı 15 gün içinde itiraz etme hakkına sahip. İtirazlar, uzman teknik heyetler tarafından değerlendiriliyor ve nihai karar veriliyor. Bu aşama, yapının depreme karşı dayanıklılık seviyesinin belirlenmesi ve sürecin şeffaflığı açısından büyük önem taşıyor.

3. Yıkım Süreci: Riskli Yapıların Kaldırılması

Riskli yapı kararı kesinleştikten sonra, maliklere yapıyı yıkmaları için 90 güne kadar süre tanınıyor. Eğer bu süre içinde yıkım gerçekleştirilmezse, ilgili idareler devreye girerek elektrik, su ve doğal gaz gibi hizmetleri kesiyor ve yapının boşaltılmasını sağlıyor.

Yıkım işlemleri, idareler tarafından doğrudan veya kolluk kuvvetlerinin desteğiyle yürütülüyor. Yıkım masrafları ise maliklerden hisseleri oranında tahsil ediliyor. Bu süreç, hem güvenlik hem de yeni yapıların inşası için alan açılması açısından hayati bir adım olarak öne çıkıyor.

4. Yıkım Sonrası Uygulama: Yeni Yapıların İnşası

Yıkılan yapıların yerine yapılacak yeni projeler için maliklerin oybirliği aranırken, anlaşma sağlanamazsa hisseleri oranında salt çoğunluğun kararı belirleyici oluyor. Salt çoğunlukla alınan karar, noter, e-Devlet veya muhtarlıklar aracılığıyla duyuruluyor. Anlaşma sağlamayan maliklerin hisseleri, açık artırma usulüyle diğer maliklere veya müteahhide satılıyor. Satışın ardından, yeni malik adına tapu kaydı yapılarak tam muvafakat sağlanıyor ve inşaat süreci başlıyor. Bu aşama, yeni ve depreme dayanıklı yapıların inşa edilmesiyle kentsel dönüşümün nihai hedefini gerçekleştiriyor.

Finansal Destekler ve Teşvikler

6306 sayılı yasa kapsamında, kentsel dönüşüm sürecinde maliklere çeşitli finansal destekler sunuluyor. Vergi, harç ve ücret muafiyetlerinin yanı sıra, kira yardımı ve faiz desteği gibi teşvikler de sağlanıyor. Bu destekler, maliklerin ekonomik yükünü hafifletirken, dönüşüm sürecinin hızlanmasına da katkı sağlıyor. Özellikle İstanbul gibi deprem riski yüksek bölgelerde, bu teşvikler vatandaşların sürece katılımını artırmak için önemli bir rol oynuyor.